Zo weet jij een narcist te herkennen en pak jij de controle terug

Wat is narcisme?

Laten we eerst wat feiten op een rijtje zetten. Narcisme is een complexe persoonlijkheidsstoornis die officieel bekend staat als Narcistische Persoonlijkheidsstoornis (NPS). Deze stoornis wordt gekenmerkt door arrogantie, grandioosheid, een behoefte aan bewondering, en de neiging om anderen uit te buiten. Mensen met NPS hebben vaak een overdreven gevoel van eigenwaarde en eisen vaak speciale behandeling. In de DSM-5: de handleiding waar alle criteria staan voor psychische stoornissen, staat beschreven wanneer iemand leidt aan NPS. Voldoet iemand aan minstens vijf van de onderstaande kenmerken. Dan heb je hoogstwaarschijnlijk te maken met een narcist.

1. Een grandioos gevoel van eigendunk.

2. Bezig zijn met fantasieën over onbeperkt succes, macht, schoonheid of liefde.

3. Geloven dat ze speciaal en uniek zijn.

4. Een buitensporige behoefte aan bewondering.

5. Een gevoel van aanspraak.

6. Interpersoonlijk uitbuitend gedrag.

7. Een gebrek aan empathie.

8. Jaloers zijn op anderen of geloven dat anderen jaloers zijn op hen.

9. Arrogant en hooghartig gedrag vertonen.

Bijna iedereen heeft in zijn of haar leven wel een keer te maken met een narcist. Hoeveel mensen er precies leiden aan narcisme is niet exact te meten.

Volgens klinisch psycholoog Dr. Ramani Durvasula heeft 1 op de 6 mensen narcistische trekken.

Narcisme is een spectrum, waarbij iemand licht of zwaar kan leiden aan NPS. De kans dat jouw familielid of collega leidt aan NPS, is aanwezig. En soms, als je echt pech hebt, zit je in een relatie met eentje.

Date jij met een narcist?

Narcisten werken in een patroon. En dit patroon kan je herkennen in de beginfase van een relatie. In het begin van een relatie kan een narcist je overladen met aandacht, seks, affectie en constante berichten, een fenomeen dat bekend staat als ‘love bombing’. Ze zullen zich gedragen alsof jij hun soulmate bent en alles leuk vinden wat jij leuk vindt. Echter, na een paar maanden zullen ze je fouten beginnen op te merken en geïrriteerd raken door kleine dingen die je doet. Dit kan leiden tot langdurige ruzies en beschuldigingen. Uiteindelijk zullen ze je volledig devalueren, je beschuldigen van hun eigen gedragingen en zoeken naar een nieuwe partner, waardoor je verward en onzeker achterblijft.

Manipulatietechnieken

Narcisten gebruiken verschillende manipulatie technieken om anderen te beïnvloeden en controle te behouden. Enkele veelvoorkomende technieken zijn:

1. Gaslighting: Het slachtoffer laten twijfelen aan zijn eigen realiteit en herinneringen.

2. Love Bombing: Overweldigen met aandacht en complimenten om vertrouwen te winnen.

3. Silent Treatment: Het stilhouden of negeren om controle te krijgen en te straffen.

4. Projection: Hun eigen ongewenste gevoelens of gedragingen toeschrijven aan het slachtoffer.

5. Triangulation: Betrekken van een derde partij om jaloezie en onzekerheid te creëren.

Demografie en onderzoek

De meerderheid van de narcisten denkt dat ze uniek of speciaal zijn, met een score van 82,1%. Narcisten scoren ook hoog op het hebben van een gevoel van aanspraak (80,4%) en een gebrek aan empathie (78,8%). Interessant is dat 50% tot 75% van de diagnoses mannelijk zijn. Vrouwen scoren hoger op jaloezie en arrogantie, terwijl mannen hoger scoren op uitbuiting en gebrek aan empathie. Studies suggereren dat mensen met een hoog niveau van neuroticisme en extraversie meer kans hebben om grandioos narcisme te ontwikkelen, terwijl meer introverte mensen kwetsbaar narcisme kunnen ontwikkelen.

Hoe om te gaan met een narcist?

Het omgaan met een narcist kan een uitdaging zijn, maar er zijn strategieën om jezelf te beschermen:

1. Stel duidelijke grenzen.

2. Beperk het contact.

3. Blijf rustig en reageer niet emotioneel.

4. Bied niet meteen hulp, bewaar je energie en tijd.

5. Loop weg als de situatie ondraaglijk wordt.

Social media en narcisme

Er wordt aangenomen dat meer dan 10 procent van de mensen in de twintig lijdt aan narcisme. Een studie uit 2020 onderzoekt de relatie tussen sociale media en narcisme bij jongeren. Belangrijke bevindingen suggereren dat jongeren steeds narcistischer worden, waarbij sociale media een belangrijke factor zijn. Narcistische jongeren zijn gevoeliger voor verslaving aan platforms zoals TikTok en Facebook. Angst blijkt een sterke voorspeller van sociale media-verslaving te zijn.

In een wereld waarin sociale media een steeds grotere rol spelen, is het belangrijk om bewust te zijn van de tekenen van narcisme en de impact die deze persoonlijkheidsstoornis kan hebben op relaties en het welzijn.

Bronnen:

• Dr Ramani Durvasula over narcisme

• De impact van social media op narcisme